در اقتصاد ایران، همواره قیمت دلار یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی بوده که بر تصمیم‌گیری فعالان بازار سرمایه اثر مستقیم دارد. واکنش بورس به دلار، به‌ویژه در دوره‌هایی که نرخ ارز با نوسانات شدید همراه می‌شود، نمود پررنگ‌تری پیدا می‌کند. تغییرات قیمت دلار می‌تواند منجر به افزایش یا کاهش ارزش سهام شرکت‌ها، به‌ویژه در صنایع صادرات‌محور شود.
رابطه معکوس یا مستقیم؟
در نگاه اول، بسیاری از کارشناسان معتقدند که افزایش نرخ دلار می‌تواند برای شرکت‌های صادراتی بازار سرمایه مانند پتروشیمی‌ها، فلزات اساسی، معدنی‌ها و فولادی‌ها سودآور باشد. این موضوع باعث رشد قیمت سهام آن‌ها و افزایش شاخص کل بورس می‌شود. در این شرایط، بورس ایران از دلار پیروی می‌کند و همسو با رشد نرخ ارز، صعودی می‌شود.
اما این رابطه همیشه مستقیم نیست. در زمان‌هایی که افزایش نرخ ارز ناشی از نااطمینانی‌های اقتصادی، فشارهای سیاسی یا تحریم‌های جدید باشد، ممکن است بازار بورس واکنشی منفی نشان دهد. زیرا رشد دلار با افزایش هزینه‌های تولید، کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده و بی‌ثباتی فضای سرمایه‌گذاری همراه خواهد بود.
تأثیر دلار بر صنایع مختلف بورس
افزایش قیمت دلار به‌طور مستقیم بر صنایع صادرات‌محور مانند پتروشیمی، فلزات اساسی و کانی‌های فلزی تأثیر مثبت دارد. این صنایع با فروش محصولات خود در بازار جهانی به ارز خارجی، درآمد ریالی بیشتری کسب می‌کنند. از طرف دیگر، صنایع واردات‌محور مانند خودروسازی، دارویی و غذایی ممکن است از نوسانات ارزی آسیب ببینند. افزایش نرخ دلار، هزینه واردات مواد اولیه و تجهیزات را بالا می‌برد و بر سودآوری این شرکت‌ها اثر منفی دارد.
نقش انتظارات و سیاست‌گذاری در واکنش بورس به دلار
انتظارات بازار درباره آینده نرخ ارز، اثر روانی بالایی بر رفتار سرمایه‌گذاران دارد. به‌طور مثال، در زمان‌هایی که گمانه‌زنی‌هایی درباره کاهش نرخ دلار مطرح می‌شود، برخی سرمایه‌گذاران از خرید سهم دست می‌کشند و به بازارهای موازی مثل طلا یا ارز روی می‌آورند. همچنین سیاست‌های ارزی بانک مرکزی، مذاکرات سیاسی و تغییرات در عرضه و تقاضای ارز نیز بر واکنش بورس به دلار اثرگذار است.
جمع‌بندی
به‌طور کلی، واکنش بورس ایران به نرخ دلار یک متغیر پیچیده و وابسته به عوامل متعددی است. نوع صنعت، شرایط کلان اقتصادی، انتظارات بازار و سیاست‌های اقتصادی همه و همه تعیین می‌کنند که افزایش یا کاهش قیمت دلار چه اثری بر بازار سرمایه خواهد داشت. برای سرمایه‌گذاران هوشمند، تحلیل هم‌زمان بازار ارز و بورس ضروری است تا در این شرایط متغیر، تصمیم‌گیری درستی داشته باشند.
حکمت در شبکه های اجتماعی